Ból nerek – najczęstsze przyczyny. Kiedy do nefrologa?

Poniżej wyjaśniamy, gdzie najczęściej odczuwamy „ból nerek”, jakie są najczęstsze przyczyny bólu nerek, jak odróżnić ten ból od dolegliwości kręgosłupa oraz kiedy i jak się diagnozować. W Centrum Leczenia Chorób Nerek w Krakowie przyjmuje dr n. med. Ewa Benedyk-Lorens – specjalista nefrolog.

Gdzie są nerki u człowieka?

Nerki leżą z tyłu jamy brzusznej, po obu stronach kręgosłupa, mniej więcej na wysokości dolnych żeber i początkowego odcinka kręgosłupa lędźwiowego. Prawa nerka bywa nieco niżej z powodu sąsiedztwa wątroby. Ból „od nerek” czasem promieniuje do podbrzusza lub pachwiny.

Budowa nerki i funkcje

Każda nerka składa się z kory, rdzenia, kielichów nerkowych oraz miedniczki. Mocz zbiera się w kielichach i miedniczce, a następnie spływa moczowodem do pęcherza.

Główne funkcje nerek:

• Filtracja krwi i wydalanie zbędnych produktów przemiany materii,
• Regulacja gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej,
• Funkcje hormonalne: produkcja reniny, erytropoetyny oraz aktywacja witaminy D (wpływ na ciśnienie tętnicze, gospodarkę wapniowo-fosforanową i powstawanie krwi).

Objawy bólu nerek – jak bolą nerki?

Lokalizacja: zwykle w okolicy lędźwiowej.

Charakter bólu:

• Kolka nerkowa – ból nagły, bardzo silny, kolkowy; może „wędrować” wraz z przemieszczaniem się kamienia. Często towarzyszą mu nudności/wymioty, niekiedy krwiomocz, częstomocz czy zatrzymanie moczu.
• Odmiedniczkowe zapalenie nerek – ból ciągły, tępy „pleców”; mogą mu towarzyszyć gorączka, dreszcze, bolesne oddawanie moczu, częstomocz, parcie na mocz, nietrzymanie moczu.
• Proste torbiele nerki – zazwyczaj bezobjawowe; przy dużych mogą dawać tępy ból lub uczucie rozpierania.

Czy nerki bolą?

Miąższ nerki ma niewiele receptorów bólowych. Dolegliwości wynikają zwykle z rozciągania torebki nerki (np. wskutek obrzęku/zastoju) albo podrażnienia lub zatkania moczowodu przez kamień.

Jak odróżnić ból nerki od bólu kręgosłupa?

• Ból nerki: zwykle nie zależy od ruchu czy pozycji, bywa połączony z krwiomoczem, częstszym/bolesnym oddawaniem moczu, nudnościami. Często dodatni jest objaw Goldflama (tkliwość przy opukiwaniu okolicy lędźwiowej).
• Ból kręgosłupa/mięśni: częściej nasilany ruchem lub długą pozycją, może promieniować do pośladka/uda, bez objawów ze strony układu moczowego.

Ból nerek – przyczyny związane z chorobami nerek

• Kamica nerkowa / kolka nerkowa – typowa przyczyna ostrego, silnego bólu pleców z promieniowaniem do pachwiny; często krwiomocz i parcie na mocz.
• Odmiedniczkowe zapalenie nerek (infekcja nerki) – ból w okolicy lędźwiowej, często z gorączką, dreszczami, nudnościami/wymiotami, zaburzeniami oddawania moczu; bywa poprzedzony objawami infekcji pęcherza.
• Torbiel nerki (prosta) – zwykle bez dolegliwości; duże torbiele mogą dawać tępy ból/uczucie rozpierania.
• Przewlekła choroba nerek (PChN) – zwykle nie boli; ból może pojawić się przy powikłaniach.
• Zespół nerczycowy – typowe są obrzęki i białkomocz, a nie ból nerki.
• Rzadziej: krwiak podtorebkowy, zakrzep żyły nerkowej, guzy nerki (ból raczej przy szybkim powiększaniu/krwawieniu).

Jak wykryć przyczynę bólu nerek – diagnoza

1. Wywiad i badanie przedmiotowe (w tym ocena objawu Goldflama).
2. Badania laboratoryjne: ogólne badanie moczu, posiew moczu (gdy podejrzenie zakażenia), morfologia, CRP, kreatynina/eGFR.
3. USG układu moczowego – zazwyczaj badanie pierwszego wyboru (badanie USG można wykonać w naszym Centrum Medycznym w Krakowie).
4. TK – złoty standard przy podejrzeniu kamicy nerkowej i/lub moczowodowej; pozwala ocenić wielkość i lokalizację złogu oraz zaplanować postępowanie.

Jakie choroby nerek leczymy w naszym Centrum Medycznym w Krakowie?

• Kamica nerkowa
• Kłębuszkowe zapalenia nerek
• Zespół nerczycowy
• Odmiedniczkowe zapalenie nerek i infekcje dróg moczowych
• Torbiele nerki (proste i złożone – kwalifikacja)
• Przewlekła choroba nerek (PChN)
• Nadciśnienie tętnicze związane z chorobami nerek
• Diagnostyka białkomoczu i krwiomoczu
• Nefropatia cukrzycowa / powikłania nerkowe chorób przewlekłych
• Ostre uszkodzenie nerek (AKI) – diagnostyka i prowadzenie

Kiedy natychmiast do lekarza?

• Silny, narastający ból w okolicy lędźwiowej z nudnościami/wymiotami,
• Gorączka/dreszcze, krew w moczu, zatrzymanie lub znaczne utrudnienie odpływu moczu,
• Ciąża + ból w okolicy nerki.

Nieleczony, zakażony zastój moczu może prowadzić do urosepsy.